“Vertrouwen is wel een ding hier”…

Een uitspraak die ik als teamcoach veel hoor in teams of van hun leidinggevenden. Met regelmaat is het mede de aanleiding voor het zoeken van ondersteuning door mij als teamcoach.

Er is weinig vertrouwen tussen de teamleden, in de organisatie of in de manager van het team. Het lijkt zo logisch om te zeggen: “We zijn het vertrouwen kwijtgeraakt” of “Ons vertrouwen is geschaad”. Deze uitspraken zijn vanuit lineair denken volkomen kloppend: A doet iets en B heeft daar last van. Dat maakt A de schuldige en die moet dus aan de slag om het vertrouwen terug te winnen. De woorden die dan gebruikt worden zijn kenbaar in de strijd die ontstaat: winnen, verliezen en schuldig zijn.

Vanuit de systeem-blik zie ik dat het vertrouwen in de knel raakt door patronen. A doet iets wat B niet leuk vindt of wat effect heeft op zijn vertrouwen. B reageert richting A door juist minder open te zijn. A voelt zich buitengesloten en voor je het weet hebt je een patroon of dynamiek te pakken waarin het vertrouwen afneemt of verdwijnt.  Soms lijkt het ook in de muren van de organisatie te zitten en speelt er een organisatie dynamiek. “Er is hier geen vertrouwen in de leiding en elkaar.” Het waarom of hoe lang het speelt weten teamleden dan vaak niet eens meer. Op die manier wordt het een extra uitdaging om eigenaarschap op vertrouwen te nemen.

Het nemen van de eigen rol in het doorbreken van de patstelling die veroorzaakt wordt door wantrouwen lijkt een grote uitdaging. Door het wijzen naar anderen kan je als individu blijven vinden dat het niet aan jou ligt en dat jij slachtoffer bent in deze situatie.

In een team dat ik deze week coachte sprak ik, na een reactie van de paarden op het team, deze zin uit: “Liever niet verbonden dan het risico lopen weer gekwetst te worden”. Bij het uitspreken van deze zin bewogen de paarden weg uit het midden van het team en ontstond sinds lange tijd de mogelijkheid elkaar werkelijk in de ogen te kijken.

Van de paarden leren we dat vertrouwen in een kudde van levensbelang is. Langdurig elkaar niet vertrouwen geeft de wolven ruimte om aan te vallen of bachelor kuddes de mogelijkheid om merries te stelen. Na spanning, onrust of problemen, gaat de kudde terug naar grazen, doen wat nodig is om te overleven en vervolgens kijken ze opnieuw naar wat nodig is.

Hoe logisch het voor ons ook lijkt om een ander verantwoordelijk te maken voor het herstel van vertrouwen in de relatie, je sluit er een heel belangrijk stuk mee buiten. Want stel dat de ander vanaf nu alleen nog maar betrouwbaar is, dan nog moet er een nieuwe beweging tussen jullie op gang komen, een uitreiken naar, een contact maken met, een aangaan van een risico, een opnieuw kijken… Die beweging vraagt om het dealen met het interne deel in jou dat gekwetst is, dat de deur heeft dicht gedaan. En dat ook vindt dat het daar het volste recht toe heeft, ook omdat je vroeger ook al gekwetst bent. Dat stuk aanspreken en durven zeggen: ja, ik bent gekwetst én ik ga weer vertrouwen, weer uitreiken. De eerste beweging om de uitwisseling weer op gang te brengen. Dat is doodeng en tegelijk de enige manier om weer als team te gaan bewegen in vertrouwen.